Człowiek rozwija się i zmienia przez całe życie, jednak to w okresie niemowlęctwa oraz dzieciństwa kształtuje się psychika i zachodzą największe, najbardziej zauważalne zmiany. Wiele z wzorców zachowań przejawianych w wieku dorastania i dorosłości zależy właśnie od tego, jak zostaną uformowane w dzieciństwie. Czy znasz etapy rozwoju dziecka i wiesz, jakie zmiany zachodzą w psychice? Wprawdzie trudno byłoby przedstawić rozwój dziecka tydzień po tygodniu, jednak możemy przybliżyć pewne podstawy, które pomogą w tym, by kreatywnie wspierać rozwój najmłodszych.

Fazy rozwoju dziecka

Każdy rozwija się w swoim, nieco odmiennym tempie i nie istnieją sztywne ramy określające, w jakim czasie powinny zachodzić zmiany. Wyróżniamy pewne okna czasowe pomagające określić, czy zmiany zachodzą w prawidłowym tempie, jednak mają one spory margines. Jeżeli coś Cię niepokoi, warto w takiej sytuacji skonsultować się z psychologiem dziecięcym. W SUPER-ego świadczymy takie usługi.

Istnieje kilka podziałów uwzględniających etapy rozwoju dziecka, najbardziej ogólny wyróżnia:

• niemowlęctwo – okres od urodzenia do 12 miesięcy,
• wiek po niemowlęcy – okres obejmujący 2 i 3 rok życia,
• wiek przedszkolny – okres od 3 do 7 lat,
• młodszy wiek szkolny – okres od 7 do 11-12 lat,
• wiek dorastania – od 12-13 do 17-18 lat,

Spotykany jest też dokładniejszy podział zawierający główne fazy rozwoju dziecka i podokresy:

• okres prenatalny, czyli czas od poczęcia do narodzin;
• okres wczesnego dzieciństwa to podokres wieku niemowlęcego i poniemowlęcego, który trwa od narodzin do 3 r.ż.;
• okres średniego dzieciństwa to wiek od 4 do 6 r.ż.;
• okres późnego dzieciństwa to wiek szkolny trwający od 6/7 do 10-12 r.ż.;
• okres adolescencji trwa od około 10/12 do około 20/23 r.ż.;

Gdy dziecko przychodzi na świat…

Każdy człowiek jest indywidualną jednostką, jest sobą, ale jednocześnie jest kształtowany przez wiele czynników zewnętrznych i to już od samego urodzenia. Na początku największy wpływ mają rodzice i sposób wychowywania, następnie udział mają czynniki społeczne, socjalizacja, wpływ przedszkola, szkoły czy towarzystwa. Na rozwój dziecka wpływają interakcje, kształcenie własnych zainteresowań, kontakt z mediami i kulturą oraz, częściowo, genetyka. Niezbędnym warunkiem prawidłowego kształtowania się psychiki dziecka i rozwoju emocjonalnego jest proces komunikowania się i wchodzenie w interakcje z innymi ludźmi.

Czym jest rozwój dziecka?

Rozwój to proces przystosowywania się do środowiska; zmiany, zachodzące zarówno w fizjologii, jak i psychologii, umożliwiające prawidłowe funkcjonowanie. Każdy człowiek z czasem nabiera doświadczeń, które mogą mu pomóc lub przeszkodzić na późniejszych etapach życia. W życiu dziecka występują charakterystyczne fazy rozwoju zależne od wieku, zachodzące i zmieniające się w różnym tempie, w początkowym okresie życia szybciej niż w późniejszym. Przez pierwsze kilka tygodni życia noworodek przez większą część czasu śpi i zdaje się nie reagować na bodźce z zewnątrz, spowodowane jest to niedojrzałością kory mózgowej. Jednak już na tym etapie zaczynają się pierwsze interakcje wpływające na jego rozwój psychiczny. Mimo iż dziecko nie reaguje i wydaje się nieobecne, umysł rejestruje to, co się dookoła dzieje. Od samego urodzenia należy do dziecka mówić, śpiewać, nucić i przytulać, gdyż od razu po narodzinach przebiega ciągły proces tworzenia się połączeń nerwowych w mózgu.

We wczesnym dzieciństwie w mózgu wytwarza się najwięcej połączeń nerwowych, a w pierwszych pięciu latach przebiega aż 85% rozwoju, z czego najwięcej połączeń tworzy się w pierwszych trzech latach. Aby mózg prawidłowo się kształtował, a rozwój psychiczny i emocjonalny dziecka przebiegał w sposób niezachwiany, należy już od samego początku tworzyć podopiecznemu okazje do kontaktu ze zróżnicowanymi bodźcami. By rozwój dziecka przebiegał prawidłowo, malec musi mieć zapewnioną możliwość nawiązania bliskiej więzi z głównymi opiekunami, którymi najczęściej są rodzice.

Przeczytaj też artykuł o tym, jak stać się lepszym rodzicem.

W kolejnych częściach przedstawimy poszczególne etapy rozwoju dziecka, sposoby na to, jak kreatywnie wspierać rozwój dziecka w wieku do lat trzech i powyżej trzech lat.