Jak mówić do dziecka, by i ono do nas mówiło?

PIERWSZY ROK

Pielęgnacja:

• należy karmić dziecko piersią, a później łyżeczką
• wcześnie przyuczać do picia z kubeczka
• jak najwcześniej odstawić smoczek i butelkę
• nie dopuszczać do ssania kciuka
• gdy wyrżną się ząbki, podawać twarde pokarmy do gryzienia i przeżuwania np. marchewkę, jabłko
• utrzymywać drożny nos – uczyć dziecko oddychania przez nos

Stymulowanie rozwoju (słuchu i mowy)

• dźwięki budzika, dzwoneczka, łyżeczki, gwizdka
• śpiewać kołysanki – raz do 1, raz do 2 ucha
• mówić dużo, długimi, melodyjnymi frazami
• czytać rytmiczne wierszyki
• zapoznawać dziecko z odgłosami sprzętów (odkurzacz, suszarka, mikser, radio)
• powtarzać samogłoski zmieniając wysokość wypowiadanych dźwięków
• powtarzać sylaby
• podczas czynności pielęgnacyjnych nazywać wykonywane czynności
• rozszerzać stymulację o dźwięki wydawane przez różne przedmioty (klocki, sztućce, kasztany, klocki wrzucane do metalowej puszki, grzechotki)
• zwracać uwagę na dźwięki wydawane przez wodę
• opowiadać o tym, co się dzieje, poprzez wyrażenia dźwiękonaśladowcze
• opowiadać o tym, co się znajduje w pokoju (podążać za wzrokiem dziecka i opowiadać o tym, na co patrzy)
• muzyka – wolna i szybka, tańczyć w jej rytm z dzieckiem na rękach
• formułować proste polecenia wsparte gestem i mimiką, np. „daj autko, daj lalę, nie wolno, gdzie lala?”
• – pokazywać książeczki z obrazkami, paluszek dziecka kierować na wybrane fragmenty rzeczywistości i wypowiadać ich nazwę
• MÓWIĆ, MÓWIĆ, MÓWIĆ…. O WSZYSTKIM (powoli, z wyraźną intonacją, mimiką i gestem)

DRUGI ROK

• pokazywać obrazki zwierząt i urządzeń i naśladować wydawane przez nie odgłosy
• zachęcać dziecko do powtarzania
• pytać o poszczególne przedmioty poprzez naśladowanie dźwięków
• pytać o poszczególne przedmioty podając ich nazwę
• śpiewać piosenki dla dzieci
• grać z dzieckiem na instrumentach (cicho i głośno, szybko i wolno)
• ćwiczyć rozpoznawanie melodii i piosenek
• wielokrotnie powtarzać nazwy otaczających przedmiotów
• wspólnie z dzieckiem czytać bajki, ale wspierać rozumienie opowiadaniem treści obrazka dostosowanym do możliwości dziecka
• zachęcać do odpowiadania na proste pytania, np. „Co to? Gdzie jest kot?”

TRZECI ROK

• nadal nazywać obrazki i przedmioty z otoczenia
• wydawać dziecku dłuższe polecenia, najpierw pojedyncze, potem podwójne, np. „Uczesz lalkę. Daj pieskowi pić. Schowaj talerzyk do szafy.”
• zachęcać do śpiewania piosenek
• powtarzać zestawy rymujących się słów, np.rama, tama, sama, dama – zachęcać do powtarzania
• nadal czytać rymowane wierszyki
• wprowadzać czytanie tekstów narracyjnych (opowiadań), ale wspierać ich treść obrazkiem
• podczas czytania książeczek nazywać cechy, wielkość, kolor przedmiotów, cechy osób
• pytać o obrazki formułując coraz trudniejsze pytania, np. „Co stoi na stoliku?, Co trzyma w rączkach Kasia?, Czym bawi się Adam?”
• nadawać imiona postaciom obrazków, oczekiwać od dziecka używania ich podczas całej rozmowy o obrazku (ćwiczymy pamięć)
• zadawać zagadki – początkowo pytać o cechy przedmiotów, potem wprowadzić zagadki rymowane, np. „Jest biała, siedzi w tubie, ząbki nią czyścić lubię.”

CZWARTY ROK

• uczyć rozróżniania głosek brzmiących podobnie ( dziecko wybiera właściwy obrazek), np. półka – bułka, Tomek – domek, bucik – budzik
• w czasie czytania książeczek często zadawać dziecku pytanie „dlaczego”, dziecko uczy się wyjaśniać związki przyczynowe między wydarzeniami
• wprowadzać zabawy tematyczne, gdzie dziecko będzie musiało odegrać jakąś rolę (lekarza, sprzedawcy)
• recytować znane dziecku wierszyki i zmieniać w nich wyrazy, dziecko powinno je poprawić
• odpowiadać na pytania dziecka, np. „dlaczego”, a potem o to samo pytać dziecko (uczymy uzasadniania, wyjaśniania, myślenia)
• wprowadzać przyimki poprzez różne zabawy w przestrzeni (wykonywanie poleceń, potem też samodzielne określanie miejsca)

PIĄTY I SZÓSTY ROK

• zachęcać dziecko do samodzielnego szukania rymów do podanych wyrazów
• bawić się z dzieckiem zamieniając w wyrazach głoski na nieprawidłowe, oczekiwać, aby dziecko je „wyłapało” i poprawiło, np. gotek, rofer, lisak, żapa
• zachęcać dziecko do samodzielnego opowiadania historyjek obrazkowych

W co się bawić?

ZABAWY OGÓLNOROZWOJOWE

• sortowanie koralików o różnych kształtach i kolorach
• segregowanie figur geometrycznych o różnych kształtach i kolorach
• układanie historyjek obrazkowych
• rozwiązywanie zagadek
• klasyfikowanie obrazków przedstawiających przedmioty o różnym przeznaczeniu (zwierzęta, owoce, zabawki, pojazdy, warzywa) na odpowiednie grupy
• wykrywanie niedorzeczności w obrazkach przedstawiających przedmioty lub sytuacje z nie pasującymi elementami
• rozwijać myślenie logiczne, przyczynowo-skutkowe (wnioskotwórcze), np. poprzez zabawę w „Kącik zabawek” – układanie zabawek zgodnie z tematyką zabawy (lekarz, nauczyciel, konduktor itp.)
• wspólne rysowanie, opowiadanie bajek, układanie historyjek obrazkowych (jedna osoba zaczyna, druga kończy)
• rozwiązywanie zagadek i rebusów
• podział obrazków na pasujące i nie pasujące do siebie
• uzupełnianie brakujących elementów w szlaczkach, w figurach geometrycznych, rysunkach

ZABAWY SŁUCHOWE

• rozpoznawanie dźwięków domowych
• rozpoznawanie dźwięków ulicy
• rozpoznawanie dźwięków zwierząt
• granie na instrumentach
• tworzenie dźwięków przedmiotami codziennego użytku
• słuchanie i śpiewanie

PRZYKŁADY

• zabawa słuchowa ,,Kto cię woła? – poznawanie wyłącznie przy pomocy analizatora słuchowego głosu domowników, kolegów, znajomych
• ,,Co słychać dookoła?’’- wsłuchiwanie się i nazywanie dźwięków dochodzących z otoczenia np. tykanie zegara, szum wiatru, odgłosy pojazdów, bzykanie muchy, śpiew dzieci itp.
• rozpoznawanie dźwięków (wyłącznie za pomocą słuchu) – potrząsanie pękiem kluczy, uderzanie klockiem o klocek, darcie papieru, gra na cymbałkach, trąbce, uderzanie łyżeczką o szklankę, stukot wysypywanej fasoli; najpierw dzieci oglądają te przedmioty, przysłuchują się, jakie dźwięki wydają i dopiero później zgadująnaśladowanie odgłosów zwierząt (małych i dużych – cicho i głośno)
• powiedz, jakie odgłosy wydaje przedmiot lub zwierzę oglądane na obrazku’’ – np. wąż, mucha, ptaszek, zegar, telefon, samochód itp.
• zabawa ,, Z której strony słychać dźwięk’’ – dziecko ma zasłonięte oczy – i wskazuje źródło dźwięku, które z przedmiotów wydają taki dźwięk? Na podłodze zgromadzone są przedmioty, które: tykają, syczą, gwiżdżą, dzwonią. Itp. Za parawanem demonstrujemy dźwięk wydawany przez jeden z przedmiotów, np. syczący balon, z którego spuszczamy powietrze. Po odgadnięciu dzieci tworzą zbiór przedmiotów, które syczą

ZABAWY ODDECHOWE

• dmuchać przez rurkę do szklanki z mlekiem
• rozdmuchiwać przez rurkę rozlaną na stole farbę
• dmuchać w wycięte papierowe figurki zawieszone na nitce
• zdmuchiwać świeczkę
• zrobić „tor wyścigowy” dla piłeczki pingpongowej
• opowiadać bajki, których treść ilustrować będą ruchy języka

ZABAWY RUCHOWE I MANUALNE

• ćwiczenia nóg – zataczanie kół, skakanie na jednej nodze, podskakiwanie, stanie na jednej nodze, jaskółka, bocian, huśtanie, turlanie, kołysanie
• ćwiczenia rąk – zataczanie kół, pranie, ścieranie, wyżymanie, wiatraczki, boksowanie, klaskanie, zaciskanie pięści i pokazywanie poszczególnych palców, łączenie palców obu rąk, robienie wzorków z ryżu, grochu, zabawy plasteliną, wycinanie nożyczkami

Autor: Anna Banaszczyk – Susłowicz