To, że dziecko doświadcza lęku lub strachu niepokoi wielu rodziców. Warto jednak pamiętać, że doświadczanie tych bodźców jest zupełnie naturalne w rozwoju dzieci i młodzieży. Zazwyczaj lęki zanikają w miarę nauki dziecka i zdobywania nowych umiejętności. Dzieci uczą się tego, czego mogą spodziewać się po otoczeniu i jak sobie z tym radzić. Problem pojawia się wtedy, gdy lęki nie tyle nie znikają, ile wręcz zaczynają mieć poważny wpływ na to, jak młoda osoba funkcjonuje na co dzień. Dlaczego dziecko boi się nowych miejsc? Jakie są sposoby radzenia sobie z lękiem u dzieci?
Dlaczego dziecko może bać się nowych miejsc?
Psychologowie są zgodni co do tego, że każde dziecko boi się nowych miejsc. Dzieci mają prawo bać się wielu różnych rzeczy, które dla dorosłych są niegroźne. To właśnie strach pozwala ludziom na reakcję: walcz albo uciekaj. W konfrontacji z realnym zagrożeniem takie zachowanie zapewnia bezpieczeństwo. Organizm mobilizuje siły, aby uporać się niebezpieczeństwem, jednak lękotwórcze bodźce mogą czasem mieć charakter irracjonalny i wyobrażeniowy.
Gdy dziecko rozwija się prawidłowo, w jego życiu rodzą się specyficzne lęki w na różnym etapie życia, ale mają one charakter przemijający. Jednym z częstszych rodzajów lęku u dzieci jest lęk odtwórczy. Pojawia się wtedy, gdy dziecko boi się czegoś, bo wcześniej znalazło się w sytuacji zagrożenia. Jeśli dziecko boi się danego miejsca, które może przypominać mu o zagrożeniu, być może właśnie tu tkwi problem.
Duże znaczenie na lękliwość dzieci mogą mieć bajki i kreskówki pełne przemocy, agresji i zła. Warto zwrócić uwagę na to, co ogląda dziecko i czy jest to dla niego odpowiednie. Roczne dzieci często boją się również rozstania z matką, co jest określane mianem lęku separacyjnego. Jeśli dziecko boi się pójścia do żłobka lub przedszkola, lęk może mieć podłoże właśnie w rozstaniu z matką.
Jakie są objawy lęku przed zmianami?
Nawet mała zmiana w życiu dziecka, może być odebrana jako coś wielkiego. Jeśli dziecko boi się obcych miejsc, a lęk ten nie przemija z wiekiem, może to oznaczać, że mierzy się z zaburzeniami lękowymi.
Jakie objawy mogą o tym świadczyć? Jeśli lęk:
- jest nasilony nieproporcjonalnie do okoliczności,
- jest wywołany neutralnymi bodźcami, które nie stwarzają żadnego niebezpieczeństwa,
- trwa nieproporcjonalnie długo w stosunku do wywołującego go bodźca,
- zaburza codzienne funkcjonowanie dziecka
- oraz towarzyszą mu nasilone objawy somatyczne.
Do najczęstszych objawów somatycznych związanych z lękiem zalicza się m.in.:
- przyspieszone bicie serca,
- pocenie się,
- drżenie,
- przyspieszony oddech,
- uczucie duszności,
- zawroty głowy,
- bóle brzucha i występujące nudności lub biegunki.
Rodzaje lęków
Lęki z występującymi objawami somatycznymi utrudniają radzenie sobie z codziennością i są sporym problemem w prawidłowym rozwoju malucha. Psychologowie często są pytani o to, dlaczego dziecko się boi. Jeśli występują zespoły lękowe, są to najczęściej:
- lęk separacyjny, który jest prawidłowym zjawiskiem występującym do 3 roku życia, a zanikającym stopniowo do 5,
- zaburzenia lękowe uogólnione, gdy dziecko za bardzo zamartwia się mniej lub bardziej spodziewanymi wydarzeniami i jego konsekwencjami,
- zespół lęku napadowego, występujący w okresie dojrzewania i częściej u dziewcząt, charakteryzujący się nagłym i bardzo silnym lękiem z towarzyszącymi objawami somatycznymi,
- fobie specyficzne, gdzie lęk skupia się wokół konkretnego przedmiotu, postaci lub sytuacji, a także
- fobia społeczna, gdzie do 3 roku życia lęk przed obcymi jest przejawem prawidłowego rozwoju dziecka, ale w późniejszym okresie może być uciążliwy i nieracjonalny. Dziecko obawia się ośmieszenia i upokorzenia, ma niskie poczucie własnej wartości.
Jakie są sposoby radzenia sobie z lękiem u dzieci?
Jeżeli rodzice podejrzewają, że dziecko lub młody człowiek może cierpieć z powodu zaburzeń lękowych, powinni udać się z nim do specjalisty, jakim jest psycholog dziecięcy lub psychiatra. Silne, nieprzemijające lęki i objawy somatyczne mogą ciągnąć się nawet przez całe życie, utrudniając codzienne funkcjonowanie.
W SUPER-ego pracuje zespół wykwalifikowanych w terapii z dziećmi specjalistów, który oferuje zarówno terapie indywidualne, jak i grupowe. Ciekawym rozwiązaniem jest także zapisanie dziecka do grupy rozwoju umiejętności społecznych. Przydają się one w kontaktach prywatnych i zawodowych, budują pozytywną atmosferę bezpieczeństwa i zaufania w kontakcie z innymi ludźmi. Więcej na ten temat można przeczytać tutaj.
Podstawową metodą leczenia zaburzeń lękowych u dzieci i młodzieży są oddziaływania psychoterapeutyczne. Należą do nich: psychoedukacja dziecka i jego opiekunów, psychoterapia poznawczo – behawioralna, psychoterapia indywidualna o charakterze wspierającym, terapia grupowa, rodzinna, metody relaksacyjne i ćwiczenia oddechowe, trening asertywności i umiejętności społecznych. Przy wizycie u specjalisty, dobiera on odpowiednią metodę leczenia dopasowaną do potrzeb dziecka.