Manipulacja psychologiczna – jak rozpoznać i jak się przed nią bronić?

Czym jest manipulacja? Czy wiesz, jak ją rozpoznać? Sprawdź, w jaki sposób skutecznie się bronić, gdy ktoś zaczyna Tobą manipulować. Poznaj różne techniki manipulacji oraz przykłady częstych zachowań, które mają na celu wywrzeć na drugiej osobie określony wpływ, aby otrzymać pewien zysk lub kontrolę.

Manipulacja – definicja

Co to jest manipulacja? Jest to powszechnie znane zjawisko psychologiczne, które polega na wywieraniu wpływu na człowieka lub grupę ludzi w sposób, który ma doprowadzić do realizacji określonego celu manipulatora. Mimo że manipulacja jest uznawana za zachowanie nieetyczne, to jest nagminnie stosowana (np. w kontaktach o charakterze handlowym czy negocjacjach). Gdy stajesz się ofiarą manipulacji, zazwyczaj dzieje się to bez udziału Twojej świadomości, a także bez Twojego pozwolenia. Szczególnie narażone na manipulację są m.in. osoby samotne lub takie, które cechuje mała pewność siebie (sprawdź, czy można nauczyć się asertywności). Powodów, dla których ludzie uciekają się do manipulacji, jest wiele. Najczęściej manipulacja emocjonalna stosowana jest dla zysku lub kontroli (albo jednego i drugiego) oraz uniknięcia nieprzyjemnych konsekwencji swoich działań.

Jakie są techniki manipulacji?

Do najbardziej powszechnych technik manipulacji psychologicznej zalicza się m.in.:

• kłamstwo,
• zaprzeczanie lub udawanie niewiedzy i niewinności,
• umniejszanie,
• wzbudzanie poczucia winy, wstydu czy strachu,
• uwodzenie,
• udawanie ofiary,
• odwracanie uwagi, unikanie,
• racjonalizacja,
• wiele innych.

Znajomość techniki manipulacji pozwala uświadomić sobie sytuacje, w których ktoś próbuje wywrzeć na Tobie presję lub skłonić Cię do wykonania określonych działań. Będziesz już wiedział, jak rozpoznać manipulację. A gdy zidentyfikujesz już typy toksycznych ludzi, a także konkretne przykłady manipulacji, to następnym razem włączy się Twoja czujność i najprawdopodobniej stawisz większy lub całkowity opór manipulatorowi i zneutralizujesz jego działania.

Co to jest manipulacja? Przykłady

Przykładem manipulacji psychologicznej z wykorzystaniem wybranej techniki manipulacji może być:

• przedstawianie wymówek, które wyjaśniają nieetyczne lub mocno niestosowne zachowanie, przy wykorzystaniu rzekomo racjonalnych powodów, np.: „Nie miałem wyjścia, musiałem to zrobić. Inaczej mogłoby wydarzyć się coś znacznie gorszego” (racjonalizacja);
• robienie zdziwionej miny i negowanie, że coś miało miejsce, aby druga osoba nabrała wątpliwości we własny punkt widzenia (zaprzeczanie lub udawanie niewiedzy i niewinności);
• obracanie wszystkiego w żart lub twierdzenie, że to ktoś jest przewrażliwiony lub zbyt delikatny, aby niewłaściwe zachowanie wydało się mniej szkodliwe (umniejszanie);
• zmiany tematu, niejasne odpowiedzi i przekierowywanie rozmowy na inne tory, (odwracanie uwagi, unikanie).

Po czym poznać manipulanta? Po tym, że stosuje tego typu zachowania i ma w tym pewien cel. Nie zawsze od razu jego pobudki będą Ci znane, jednak gdy tylko rozpoznasz którąś z technik lub przykładów manipulacji – zwiększ nieco swój dystans emocjonalny i miej się na baczności.

Jak bronić się przed manipulacją?

W obronie przed manipulacją zawsze pomaga:

• znajomość swoich praw,
• zdolność do stanowczego wyrażania własnych opinii,
• cierpliwość i niepodejmowanie decyzji pod wpływem chwili (dbanie o własny czas do namysłu),
• umiejętność stawiania granic i informowania o konsekwencjach ich przekroczenia,
• praca nad własnym rozwojem osobistym, dojrzałością psychiczną i emocjonalną.

Najłatwiej bowiem wpłynąć na osoby nadmiernie sumienne, samotne, zmęczone, impulsywne. Ofiarami manipulacji emocjonalnej bardzo często padają też ludzie o niskim poczuciu własnej wartości i małej pewności siebie. Dobra wiadomość jest taka, że wszystkie pożądane cechy, które udaremniają wysiłki manipulatora, można w sobie pracować.

Manipulacja psychologiczna to niebezpieczna umiejętność, zwłaszcza jeśli dysponuje nią osoba wyjątkowo bezwzględna. Wrażliwy, podatny na wpływy człowiek – może przypłacić relację z manipulatorem własnym zdrowiem psychicznym. Dlatego tak ważna jest wiedza o tym, jak poznać, że ktoś manipuluje.

W Centrum Psychoterapii SUPER-ego pracujemy m.in. z ludźmi, którzy padli ofiarą manipulacji emocjonalnej. Psychoterapia indywidualna to leczenie, które pomaga uporać się z problemem i odzyskać równowagę. Jeśli chcesz porozmawiać, zadzwoń do nas i umów się na wizytę ze specjalistą. Jesteśmy tu dla Ciebie.